Küresel araştırmalar, bitki bazlı besinlerin satışlarındaki rekor düzeylere işaret ederken hayvansal besinlerin satışlarında da büyük kayıplar olduğunu ortaya koyuyor.
The Good Food Institute Europe’un (GFI Europe) 13 Avrupa ülkesinde yaptığı araştırma, 2022 yılında bu ülkelerde bitki bazlı besin satışlarının 5,7 milyar euro’ya ulaştığını gösterdi. Bitki Bazlı Besinler Derneği ile The Good Food Institute’nün (GFI) ABD’de yaptığı araştırma ise bitki bazlı besinlerin perakende satışlarının 2022 yılında ABD’de 8 milyar dolar ile rekor düzeye ulaştığına işaret etti. İki kıtadaki bu rekorlara karşılık Türkiye’de bu datalara ulaşamıyoruz fakat artık vegan besinler daha görünür, ulaşılabilir ve yaygın tüketilmeye başladı.
Bitkisel süt yüzde 20 büyüdü
Vegan versiyonları rekorlar kırarken Avrupa’da hayvansal et ve süt satışları ise düşüyor.
Önce GFI Europe datalarına bakalım:
Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Polonya, Portekiz, Romanya, İspanya, İsveç ve İngiltere’yi içeren 13 Avrupa ülkesinde, 2022’de vegan eser satışları 5,7 milyar euro’ya ulaştı. Bugünkü euro/dolar paritesinden yapılan kaba bir hesapla 6,2 milyar dolara işaret ediyor. Bu sayı 2020 yılına nazaran yüzde 22’lik artışı gösteriyor.
Vegan et alternatifleri bu büyümeye büyük katkı verirken vegan peynir ve vegan deniz eserlerine artan talep de değerli gelişme gösterdi. Buna karşılık kimi hayvansal protein kategorilerinde satış sayıları düştü.
GFI Europe, vegan et eserlerinin 2020’den 2022’ye kadar ünite satışlarında yüzde 21’lik, bitkisel sütün ise yüzde 20’lik bir artış elde ettiğini duyurdu. Bitkisel süt sadece geçen yıl 2,21 milyar euro kazandı. Tıpkı periyotta hayvansal kaynaklı et ve süt satışları sırasıyla yüzde 8 ve yüzde 9 azaldı.
144 milyon euro’luk vegan peynir pazarı
Vegan peynir pazarı ise süratli büyüme göstererek toplam 144 milyon euro’luk pazar pahasına ulaştı. Bu sayı 2020 ile 2022 yılları ortasında satışlarda yüzde 102’lik bir artış yaşandığını ve hayvansal peynirin büyümesinden 10 kat daha fazla olduğunu gösteriyor.
Bitkisel yoğurdun ünite satışları yüzde 16 artarken, konvansiyonel yoğurdun ünite satışları yüzde 4 düştü. 2020’den 2022’ye en yüksek büyüme verisini ise vegan deniz eserleri kesimi gösterdi. İki yıllık devirde vegan deniz eserlerinin satış sayıları yüzde 343 arttı. Vegan deniz eserleri pazarı, GFI Europe’a nazaran, bitki bazlı besinlerin en az gelişmiş alanı olmaya devam ediyor.
Muazzam büyümeye karşın 2022’de sadece 43 milyon euro’luk satış kaydedildi. Bitki bazlı krema, dondurma ve yemeklik eser kategorilerinde de yüzde 79’luk bir artış gördü.
Hükümetlerin teşviki önemli
GFI Avrupa Kıdemli Kurumsal Alakalar Müdürü Carlotte Lucas, şu sözleri kullandı:
Geçelim ABD’ye.
Bitki Bazlı Besinler Derneği (PBFA) ve The Good Food Institute’nün (GFI) hazırladığı rapor, ABD’de bitki bazlı besinlerin perakende satışlarının 2022’de 8 milyar dolarlık rekor düzeye ulaştığını ortaya koydu. PBFA CEO’su Rachel Dreskin, “Bitki bazlı besin sanayisi, kategoriler ortası pazar hisselerini korumak ve ABD perakende satışlarında 8 milyar dolar elde etmek için eşi görülmemiş zorlukların üstesinden gelerek dayanıklılığını kanıtladı.” dedi.
Bitki bazlı besinlerde enflasyon etkisi
Raporda dünya genelinde tesirli olan enflasyona da dikkat çekiliyor. Geçen yıl enflasyon, hayvansal eserlerin olduğu kadar bitki bazlı besinlerin da fiyatlarını artırdı. Dolar bazlı büyümeye karşın bitki bazlı besinlerde adet satışları da 2022’deki toplam yiyecek ve içecek performansına paralel olarak yüzde 3 azaldı.
Enflasyona karşın artış
2022 yılında hayvansal eserlerin ortalama perakende fiyatı yüzde 15, satışları ise dolar bazında yüzde 11 arttı. Bununla birlikte bitki bazlı besinlerin fiyatı yüzde 10 artarken perakende satışlar da 2022’de yüzde 6,6 büyüdü.
Bitki bazlı süt, 2022’de yüzde 8,5’lik bir büyümeyle, yüzde 40’tan fazla hanehalkı penetrasyonu ve yaklaşık yüzde 76’lık tekrar satın alma oranıyla perakende satışlarda 2,8 milyar dolara ulaştı.
ABD’de satılan hayvansal ve bitkisel toplam süt satışlarının yüzde 15’ini, bitki bazlı sütler oluşturuyor. Ve marketlerde vegan sütler, toplam süt raflarının yüzde 25’ini kaplıyor. Vegan yumurtalar da ABD’de epeyce düzgün bir performansa imza attı.
2022’de global bir kuş gribi salgını yumurta kıtlığına ve fiyat artışlarına neden oldu. Bu durum, klasik yumurtaların satışlarındaki yüzde 47’lik artışla birlikte ünite satışlarda yüzde 1’lik düşüş olarak yansıdı. Vegan yumurta kategorisi satışlarda yüzde 14’lük bir artış yaşanırken ünite satışları yüzde 21 oranında artarak 45 milyon dolara ulaştı.
Vegan tereyağında yüzde 15 artış
Vegan kremalar yüzde 24 artışla 645 milyon dolara, protein tozlar yüzde 14 artışla 341 milyon dolara, vegan tereyağı yüzde 15 artışla 311 milyon dolara yükseldi.
2022’de bitki bazlı et satışları yüzde 1,2 düşüşle 1,4 milyar dolara geriledi. Avrupa’nın tersine vegan peynir satışları ABD’de yüzde 2’lik düşüş gösterdi ve pazar 233 milyon dolara geriledi.
E-ticarette de büyüme yaşandı
Perakende mağazalarının dışında son üç yılda, bitki bazlı besinlerin e-ticaret satışları da yüzde 78’lik bir büyüme sağladı ve hayvansal besin satışlarındaki yüzde 58,1’lik artışı geçmeyi başardı.
ABD restoranlarının yaklaşık yarısı bitki bazlı yemek seçenekleri sunuyor ve 2023’te vegan seçenekleri menülerine ekleyeceğini belirtenler 4 kat arttı. PBFA, bitki bazlı tüketicilerin yaş ve sosyoekonomik geçmiş açısından farklı olduğunu ve Amerikalıların şu anda yüzde 70’inin bu eserleri satın aldığını vurguluyor, sayı 2021’de yüzde 66 idi. Amerikan hanehalklarının yüzde 80’i tekrar tekrar bitki bazlı alımlar yapıyor.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.