Dışarıdan bakacak olursak, 2022 kripto için epey inişli çıkışlı bir yıl oldu. 2021 boğa piyasasında 3 trilyon dolara ulaşan piyasa değeri, günümüzde 810 milyar dolara kadar geriledi. Rusya-Ukrayna savaşı, bunun sonucunda patlak veren enerji krizi ve tüm dünyada yükselen enflasyonun şekillendirdiği makroekonomik ortamın da piyasanın gidişatını etkilediği söylenebilir. Öte yandan, likidite sorunu yaşayan ve ardından iflas bayrağını çeken kripto şirketlerinin sektöre etkisi de yadsınamaz.
Geçtiğimiz yıl boyunca hızla gelişen kripto piyasasına etkide bulunan kahramanları ve kötü adamları sizler için derledik.
Kahramanlar Changpeng Zhao
Kripto sektöründeki büyük oyuncuların birer birer piyasadan silindiği bir dönemde Changpeng Zhao, kripto para borsası Binance’in yerini korumasını sağladı, hatta en büyük rakibi FTX’in çöküşünde bile rol oynadı.
CZ, borsayı bir veya birkaç ülkenin yasalarına bağlı tutmayı reddetti. Binance’in bu yaklaşımından rahatsız olan düzenleyiciler ile borsayı yasal talepler ile sürekli olarak baskıladı. Ne var ki, Binance’in etkisi ve gücü tüm bu baskıya rağmen arttı. Kripto kışında şirketlerin personel sayısını azalttığı sık rastlanan bir durum. Fakat CZ, şimdiye kadar büyük bir işten çıkarma haberiyle gündeme gelmedi. Hatta borsa yakın zamanda çalışan sayısını artırmayı hedefliyor.
Full disclosure: Binance never shorted FTT. We still have a bag of as we stopped selling FTT after SBF called me. Very expensive call. https://t.co/3A6wyFPGlm
— CZ Binance (@cz_binance) November 14, 2022
CZ’nin sosyal medyadaki görünürlüğü de arttı. CEO, Twitter’da 8 milyondan fazla takipçiye sahip.
Brian Armstrong
Coinbase CEO’su Brian Armstrong için 2022 inişli çıkışlı geçti. Şirket hisseleri çakılan borsa, bazı çalışanlarını işten çıkarmak zorunda kaldı. Yine de Armstrong tüm bu zorluklara rağmen başını dik tuttu. Armstrong, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu Başkanı Gary Gensler’ı da sık sık inovasyonu engellediği ve kripto şirketlerine aşırı beyan yükümlülükleri getirdiği gerekçesiyle eleştiriyor. ABD Hazine Bakanlığı’nın Tornado Cash adreslerine uyguladığı yaptırımlar da karşı çıktığı konulardan biri. Hatta Armstrong, bu yaptırıma itiraz etmek için açılacak davayı finanse etme sözü dahi verdi.
Armstrong’un merkeziyetsizlik ve şeffaflığa olan bağlılığı, Coinbase’in yaptırım uygulanan Ethereum işlemlerini sansürleyeceğine Ether staking hizmetlerini durdurmayı tercih edeceğini söylemesiyle bir kez daha vurgulanmış oldu.
Senatör Cyntia Lummis ve Kirsten Gillibrand
Kripto piyasasına uzak duran kanun yapıcılar olduğu gibi, hızla gelişen bu teknolojinin gerçek finansal ve sosyal potansiyelini anlamak için durup düşünen Senatör Cynthia Lummis ve Kirsten Gillibrand gibileri de var.
Kripto dostu ikili, dijital paraların yönetimi için kapsamlı bir çerçeve hazırlayan Lummis-Gillibrand Sorumlu Finansal İnovasyon Yasası’nı Kongre’ye sundu. SEC’nin kripto alanında netlik sağlayamamasına tepki olarak sunulan yasa tasarısı, kripto paraları emtialar, menkul kıymetler ve bağlı varlıklar olarak üç kategoriye ayırıyor.
Emtialardan Emtia Vadeli İşlemler Komisyonu, menkul kıymet ve bağlı varlıklardan ise SEC’nin sorumlu olacağı belirtiliyor.
Temsilci Tom Emmer
Temsilci Tom Emmer, kripto sektörüne geçtiğimiz yıl boyunca desteğini esirgemeyen isimlerden biri. Siyasetçi geçtiğimiz günlerde SEC Başkanı Gary Gensler’ın kripto denetim stratejisinin “ayrımcı ve tutarsız” olduğunu söyledi. Emmer, Gensler’ın beyan yükümlülüklerinin meşakkatli ve adaletsiz olduğunu düşünüyor.
Probably a good time to re-up my bipartisan Blockchain Regulatory Certainty Act.
The bill asserts that blockchain entities that never custody consumer funds are not money transmitters… providing necessary legal certainty to ensure the future of crypto reflects American values.
— Tom Emmer (@RepTomEmmer) December 14, 2022 Tüm Ethereum çekirdek geliştirme ekibi
Ethereum’un hisse ispatı mutabakat katmanına geçişi yıllar süren gecikmenin ardından nihayet bu yıl gerçekleşti. Merge adlı bu geçiş, Ethereum boyutunda bir projenin gerçekleştirdiği en büyük teknik güncellemeyi temsil ediyor.
Ağı enerji yoğun iş ispatından hisse ispatına geçirmek için 100’den fazla geliştirici çalıştı.
Kötü adamlar Sam Bankman-Fried
Bu ismi listede görmek sürpriz olmamalı. Eski FTX CEO’su Sam Bankman-Fried, hafızalarımızda henüz taze olan kriptonun en büyük çöküş hikayelerinin birinde merkezi rol oynuyor. MIT mezunu, FTX ve kardeş şirket Alameda Research arasındaki yasa dışı ilişkinin farkında olmadığını iddia ediyor.
Bahamalarlı yetkililer tarafından 12 Aralık’ta gözaltına alınan Bankman-Friend’ın geleceği hala belirsiz. ABD’ye 22 Aralık’ta iade edilen SBF, 250 milyon dolar kefalet ödeyerek kısa sürede serbest kaldı.
Do Kwon
Listedeki bir diğer isim ise Terra Kurucu Ortağı Do Kwon. Terra’nın algoritmik stablecoin’i TerraUSD (UST), Arrington XRP Capital ve Polychain Capital gibi isimlerden 32 milyon dolar yatırım almış ve 40 milyon kullanıcı tarafından kullanılır hale gelmişti. Terra, Koreli bilet şirketi Ticket Monster ve seyahat acentası Yanolja gibi ana akım şirketlerden de destek gördü.
Terra’nın çökmesinin ardından kripto piyasasından yalnızca yedi günde 45 milyar dolar silindi. Stablecoin ekosisteminde yaşananların 200 binden fazla Koreli yatırımcıyı etkilediği tahmin ediliyor. Toplu davaların yanı sıra, Güney kore hükümeti de Kwon ve şirket hakkında soruşturma başlattı. ABD ve Singapur’da da benzer davalar görülüyor.
1/ Terra governance prop #1623 to rename the existing network Terra Classic, LUNA Classic ($LUNC), and rebirth a new Terra blockchain & LUNA ($LUNA) is now live.
Vote here: https://t.co/ZlGxNCUTMa https://t.co/plj0guJwao
— Do Kwon (@stablekwon) May 18, 2022 Su Zhu ve Kyle Davies
Three Arrows Capital (3AC), 2012’de Su Zhu ve Kyle Davies tarafından kurulmuştu. Risk fonu, batmadan önce 18 milyar dolar değerinde varlığı yönetiyordu. Blockchain analiz şirketi Nansen, mart ayında 3AC’nin yönetilen varlık değerinin yalnızca kripto için 10 milyar dolar civarı olduğunu aktarmışı. Şirketin teminatsız kredi aldığı yönünde haberler ise ilk çeyrekten itibaren gün yüzüne çıktı.
Davies ve Zhu gözden düşmeden önce kripto alanında tanınan isimlerdi. 3AC’nin Aave, Avalanche, Luna, Deribit ve Ethereum gibi bazı popüler projelerde payı bulunuyor. Kripto risk fonunun iflas belgeleri, alacaklılara Temmuz 2022 itibarıyla borcunun 3,5 milyar dolar olduğunu gösteriyor.
Alex Mashinsky
Alex Mashinsky, bir zamanlar dünyanın en büyük kripto kredi platformlarından olan Celsius Network’ün kurucusu ve eski CEO’sudur. Celsius, haziran ayında çekimleri, swap ve transferleri aniden durdurdu. Kısa süre sonra iflas başvurusu yapan şirketin bilançosunda 1,2 milyar dolar açık olduğu ortaya çıktı.
Celsius’un iflas ettiği sırada 5,5 milyar dolar borcuna karşılık 4,3 milyar dolar varlığı olduğu biliniyor. Mashinsky’nin iflas başvurusundan yalnızca bir ay önce 10 milyon dolardan fazla değerde kripto para çekmesi ise topluluğu şaşkına uğratmıştı. Şirketin Daniel Leon ve Nuke Goldstein gibi diğer bazı yöneticilerinin de aynı eylemi gerçekleştirdiği ortaya çıktı.
.@CelsiusNetwork is pausing all withdrawals, Swap, and transfers between accounts. Acting in the interest of our community is our top priority. Our operations continue and we will continue to share information with the community. More here: https://t.co/CvjORUICs2
— Celsius (@CelsiusNetwork) June 13, 2022 Stephen Ehrlich
Stephen Ehrlich, kripto para broker şirketi Voyager Digital’ın kurucu ve CEO’sudur. Celsius’un iflas duyurusundan günler sonra Voyager da çekimleri ve alım satımı durdurdu. Şirket, bundan dört gün sonra 11. Madde kapsamında iflas başvurusu yaptı. Voyager’ın iflasının en büyük sebeplerinden birinin 3AC’ye verdiği 670 milyon dolar kredi olduğu ortaya çıktı.
Şirketin iflasından birkaç hafta önce gerçekleştirdiği yatırımcı çağrısına dahil ettiği krediler, teminatlandırma oranının epey düşük olduğunu gösteriyor. Hatta Voyager, ABD Federal Mevduat Sigorta Kurumu tarafından sigortalı olduğu gibi yanlış bir iddia dahi ortaya attı.
Binance, geçtiğimiz günlerde şirketi satın alma niyeti olduğunu duyurdu.