Merkez Bankasının Perşembe günü kararını açıklayacağı Para Siyaseti Kurulu, son yılların en kritik toplantısı olarak öne çıkıyor. Piyasa, yüzde 8,5 düzeyindeki politika faizinin, 26 ayın akabinde artırılarak yüzde 20-25 düzeyine yükseltilmesini bekliyor.
Her ne kadar şu anda gerek mevduat, gerek kredi, gerek tahvil faizleri siyaset faizinden farklılaşmış durumda olsa da artış başta kredi kartı ve kredili mevduat hesabı faizi olmak üzere muhtaçlık ve ticari kredi faizi limitlerini, TCMB’nin fonlama faizini etkileyecek.
Yapılan hesaplar, şu an yüzde 1,36 düzeyinde olan kredi kartı ve KMH faizinin, siyaset faizinin yüzde 20’ye çıkması durumunda yüzde 2,36’ya, yüzde 25’e çıkması durumunda ise yüzde 2,81’e yükseleceğini ortaya koyuyor. Muhtaçlık ve ticari kredi faizi limitleri de artarken aslında yüzde 35-40 düzeylerine gelen mevduat faizlerinde ise pek bir değişiklik beklenmiyor.
Kredi kartı faizi yüzde 2,36’ya çıkabilir
Merkez Bankası siyaset faizine dayalı olarak referans faiz oranı hesaplıyor. Ve bu oran hem kredi kartı ile KMH akdi faiz oranını hem de gecikme faizi oranında temel alınıyor. Bunun yanı sıra referans faiz oranı, bankaların ticari ve gereksinim kredisi faizlerinde menkul değer zorunluluğuna yakalanmamak için aşmamaları gereken faiz oranının belirlenmesinde de kullanılıyor.
Şu anda referans faiz oranı yüzde 0,81. Kredi kartı ve KMH akdi faiz oranı yüzde 1,36, gecikme faiz oranı ise yüzde 1,66 düzeyinde. Şayet Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası toplantısında beklenildiği üzere siyaset faizin yüzde 20’ye çıkarırsa kredi kartı ve KMH akdi faiz oranı yüzde 2,36’ya, gecikme faiz oranı da yüzde 2,66’ya yükselecek.
Politika faizinin yüzde 25’e çıkarılması durumunda ise kredi kartı ve KMH faizi yüzde 2,81’e, gecikme faizi ise yüzde 3,11’e gelecek. Tüm bunlar faiz artışı kararından 1 ay sonra devreye girdiği için muhtemel faiz artışı sonrasında bu faiz oranları Ağustos ayı başından itibaren geçerli olacak.
Kredi kartı ve KMH için düzenleme gelebilir
Yeni iktisat idaresinin tarihi Merkez Bankası Para Siyaseti Heyetinde faiz artırmasının yanı sıra para siyasetinin ve enflasyonla çabanın geleceğine ait vereceği sinyaller de epeyce değerli olacak.
Bir bankacılık bölümü kaynağı, şu an faizlerin yüzde 40 düzeyine yerleşmiş durumda olduğunu hatırlatarak ticari kredi faizinin ise limit nedeniyle düşük kaldığını fakat hiçbir bankanın o düzeyden kredi kullandırmadığını vurguladı.
Kaynak, bu türlü bir ortamda siyaset faizinin yüzde 20-25’e çıkmasının çok bir tesiri olmasa da niyeti göstermesi açısından çok değerli olduğuna işaret ederek bunun, regülasyonların kademeli kaldırılışıyla desteklendiğinde ise çok daha başarılı olacağını söz etti.
İhtiyaç ve ticari kredi faizlerinde limitlerin siyaset faizi artışıyla yükselmesinin net faiz gelirindeki negatif makasın biraz daralmasını sağlayacağını belirten kaynak, en fazla sorunun ise kredi kartı borçları ve KMH’larda yaşanacağına vurgu yaptı.
Bankacılık dalı kaynağının verdiği bilgiye nazaran siyaset faizi artışı sonrasında daha az sorun yaşanması için yeni uygulamalar devreye alınabilir. Bunların başında kredi kartı ödemelerindeki yüzde 40 limitinin gevşetilmesi ile bankacılık kesiminde TÜFE’ye endeksli tahvillerin yine teminat kabul etmesi gelebilir. Kaynak tüm bunlara karşılık bankalar bir defa kredi vermeye başladıktan sonra sistemin yine kendi istikrarını bulacağını vurguladı.
İhtiyaç ve Ticari Kredi Faiz Limiti Yükselebilir
Referans faizi oranıyla gereksinim ve ticari kredi faizlerinde limitler de belirleniyor.
Şu an ticari kredi faizi için referans faiz oranının 1,4 katı aşılması durumunda yüzde 20, 1,8 katı aşılması durumunda ise yüzde 90 oranında menkul değer tesis zaruriliği var.
Ve bu faiz oranları yüzde 14,5 ile yüzde 18,7 düzeyini gösteriyor. Siyaset faizi yüzde 20’ye yükseltildiğinde bu limitler de yüzde 30,4 ile yüzde 32,6’ya gelecek.
Politika faizi yüzde 25’e çıkarıldığında ise 1,4 katı yüzde 31,6, 1,8 katı ise yüzde 40,7 düzeyine işaret ediyor. Muhtaçlık kredi faizinde de 1,8 katı aşıldığında yüzde 20, 2 katı aşıldığında ise yüzde 150 oranında menkul değer tesis mecburiliği var. Bu oranlar şu anda yüzde 18,7 ve yüzde 20,2 düzeyinde bulunuyor.
Politika faizi yüzde 20’ye çıkarıldığında sırasıyla yüzde 32,6 ile yüzde 36,2 düzeyine yükselme ihtimali var. Şayet siyaset faizi yüzde 25’e gelirse muhtaçlık kredisi faizi için limitler de yüzde 40,7 ile yüzde 45,2’ye çıkmış olacak.
Uzmanlar Tesirleri Değerlendirdi
Uzun Vadede Refah Getirecek ‘Acı Reçete’
Ekonomist İnanç Sözer, Türkiye’nin, enflasyonun Eylül 2021’deki yüzde 19,6’dan üç haneli düzeylere kadar yükseldiği ve Mayıs 2023 prestijiyle baz tesirine karşın yüzde 40 ile epey yüksek gerçekleştiği 21 aylık para siyaseti duruşunu, bu Perşembe değiştirdiğini vurguladı.
Sözer, rasyonelleşme gayreti olarak söz edilen bu değişikliğin, geçmişin faturası olarak tanımlansa da uzun vadede refahı getirecek bir “acı reçete” olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi:
“Öyle ya da Bu türlü Kamuya Yük Binecek”
ODTÜ Öğretim Vazifelisi Doç. Dr. Atılım Murat, siyaset faizindeki artışın, bankalarda sabit faizli tahviller konusunda bilanço idaresini zorlaştıracağını lisana getirerek kamu bankalarında sabit kuponlu tahvil yükünün daha fazla olduğuna işaret etti.
Murat, özel bankalarda enflasyona endeksli tahvillerin daha fazla olduğunu ve bu nedenle kamu bankalarının daha yüksek bilanço ziyanı yazacağını tabir ederek “Kamu bankalarının bu ziyanı misyon ziyanı oluyor, akabinde sermaye artırımı geliyor, bunun için Hazine’den para aktarılıyor. Ve Hazine tekrar borçlanıyor.” dedi.
Sonuç olarak enflasyonla gayret kapsamında faiz artırılırsa o denli ya da bu türlü kamuya yük bindirileceğini vurgulayan Murat, TCMB’nin, bankaları çok düşük faizden fonlamasının da ortadan kalkacağını lisana getirdi.
Murat, kredi faizlerinin şu an düşük siyaset faizi nedeniyle belirli bir sayının üzerine çıkamadığını hatırlatarak şöyle devam etti:
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.