Dolar ve euro’nun 27 Mayıs seçimleri sonrasında kamu denetiminden azat edilmeleri TL’de bedel kaybını hızlandırdı.
TL çoğunluğu seçimden sonra olmak üzere döviz kurlarına karşı yüzde 28 bedel kaybederken dolar, 26 Mayıs’tan bu güne TL karşısında yüzde 30,4’ün üzerinde euro ise yüzde 33 yükseldi.
Yılbaşından bu yana ise dolarda yükseliş yüzde 40’ı, euro’da ise yüzde 42’yi buldu. Kurlardaki bu yükseliş döviz mevduat hesaplarının da istikametini yine üst çevirmesine neden oldu.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bilgilerine nazaran bankacılık kesiminde toplam mevduatlar içinde döviz mevduat hesaplarının oranı yüzde 42,6’ya yükseldi. 26 Mayıs haftasında yüzde 39,4’e kadar gerilemişti.
BDDK haftalık datalarına nazaran yılbaşında yüzde 46,8 olan döviz mevduatlarının toplam mevduatlardaki oranı, son üç haftadır artıyor. 16 Haziran haftası prestijiyle döviz mevduat hesaplarının dolar karşılığı 204,3 milyar dolara yükseldi.
Toplam mevduatın dolar karşılığı ise kurlardaki yükselişin tesiriyle 479,5 milyar dolara indi. Kamunun, TL’nin pahasını tutmak için döviz satışı yaptığı haftalarda toplam mevduatın dolar karşılığı 533,2 milyar dolara kadar yükselmişti. Toplam mevduatın dolar karşılığında azalma olunca döviz mevduatlarının toplam mevduattaki oranı da artış trendine girdi. Yıl boyunca uzunca bir mühlet yüzde 39-40 düzeylerinde kalan döviz mevduatının toplam mevduat içindeki oranı yüzde 42,6’ya çıktı.
Şirketlerin döviz mevduatı artışı daha hızlı
Gerçek şahısların bankacılık dalında toplam döviz mevduatı 126,5 milyar dolar olurken hükmî şahısların döviz mevduatı da 73,4 milyar dolar hesaplandı.
Gerçek şahısların toplam mevduatında döviz mevduatının oranı yüzde 45 olurken hukuksal şahısların ise yüzde 45,8’e çıktı. Yılbaşında gerçek bireylerin döviz mevduatının toplam mevduattaki oranı yüzde 51,05, hükmî şahısların ise yüzde 46,7 düzeyinde bulunuyordu. Cumhurbaşkanlığı seçimlerin ikinci çeşidi öncesinde gerçek şahısların döviz mevduatının oranı yüzde 42,9’a, hükmî bireylerin ise yüzde 41,8’e gerilemişti.
Kamu mevduat bankalarında yılbaşında toplam mevduat içinde yüzde 44,3 düzeyinde olan döviz mevduatının oranı yüzde 38,1’e kadar gerilemişken son bilgi prestijiyle yüzde 40,5’e yükseldi. Gerçek şahısların döviz mevduatının oranı yüzde 45,6’ya gelirken yılbaşında bu oran yüzde 52,4 düzeyinde bulunuyordu. Hükmî bireylerin kamu mevduat bankalarında yılbaşında yüzde 46,4 olan döviz mevduat oranı 16 Haziran haftası prestijiyle yüzde 45,7’ye geldi.
Yerli özel bankalarda yüzde 46 seviyesinde
Yerli özel mevduat bankalarında ise toplam mevduat içinde döviz mevduatının oranı yüzde 46 düzeyine çıktı. Yılbaşında bu oran yüzde 49,5 düzeyindeydi. Seçim öncesinde ise yüzde 43,4’e kadar gerilemişti.
Gerçek şahısların döviz mevduatının toplam mevduattaki oranı yüzde 46,8’e, hukuksal şahısların ise yüzde 46,2’ye yükseldi. Hukukî şahısların yılbaşında döviz mevduatının toplam mevduata oranı yüzde 47,2 düzeyindeydi. 16 Haziran haftası prestijiyle yalnızca 1 puanlık fark kaldı.
Yabancı mevduat bankalarında ise toplam mevduatta döviz mevduatının oranı yüzde 40,5 düzeyinde. Yılbaşında bu oran yüzde 46,2 idi. Gerçek bireylerin yabancı mevduat bankalarında döviz mevduatının oranı yüzde 39,9 düzeyinde yılbaşında ise yüzde 47,1 düzeyinde bulunuyordu.
Gerçek şahısların döviz mevduat oranı yüzde 36 düzeyine kadar gerilemişti. Hükmî bireylerin toplam mevduatında döviz mevduatının oranı yüzde 43 olarak hesaplandı. Yılbaşında bu oran yüzde 45 düzeyindeydi.
Döviz mevduatlarında stopaj oranı artırıldı
Döviz kurlarındaki hareket sürerken bankacılık dalında stopaj oranları yine düzenlendi. Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle vadesine nazaran yüzde 18-20 oranında döviz mevduat hesaplarına uygulanan stopaj oranı, tüm vadelerde yüzde 25’e çıkarıldı. Öncesinde açılan yahut vadesi yenilenen döviz tevdiat hesaplarına ödenen faizlerden vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda yüzde 20, 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda yüzde 18 olarak uygulanıyordu.
Kur muhafazalı mevduat hesaplarında ise stopaj takviyesi yıl sonuna kadar uzatıldı. BDDK bilgilerine nazaran kur muhafazalı mevduat hesapları 16 Haziran haftasında yüzde 2 arttı, net giriş 52,3 milyar TL oldu. Toplam kur muhafazalı mevduat hacmi ise 2,63 trilyon TL’ye ulaştı.
Net memleketler arası rezervlerde 8,5 milyar dolar artış
Merkez Bankasının (TCMB) TL’yi savunmak için rezerv kullanımını bırakmasıyla birlikte net milletlerarası rezervlerin 23 Haziran haftasında 8,5 milyar dolar ile tarihin en büyük artışı gerçekleştirdiği hesaplandı.
Reuters’ın başvurduğu dört bankacının hesaplamalarına nazaran net rezervlerin, 16 Haziran’daki 473 milyon dolar seviyesinden 23 Haziran’da yaklaşık 9 milyar dolara yükselmesi bekleniyor. Bankacıların net rezervlerdeki artış kestirimleri 8,2-9 milyar dolar aralığında yer aldı.
TCMB datalarına nazaran net rezervlerde bundan evvelki en süratli artış, Şubat 2002’nin birinci haftasında yaklaşık 8,2 milyar dolarla gerçeklemişti. Tıpkı bankacılar, altın ve brüt döviz rezervlerinden oluşan toplam rezervlerin ise geçen hafta yaklaşık 4,5 milyar dolar artışla 107,5 milyar dolara yükseleceğini hesapladı.
Dört ekonomistin iddia bandı 4,3-4,8 milyar dolar ortasında gerçekleşti. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de Twitter adresinden yaptığı açıklamada şöyle söz etti:
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.