Bankacılık bölümü, bu yıl faiz dışı gelirlerde süratli yükselişe geçti.
Ticari kredi ve gereksinim kredisi faizlerine regülasyonlarla getirilen üst hudut ve kredi büyümesine yönelik hudut nedeniyle menkul değer tesis zorunluluğuyla karşı karşıya kalan bankacılık bölümü, bu zorunluluktan kaçınmak için hizmet, komite, sigorta üzere faiz dışı gelirlere yöneldi.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) bilgilerine nazaran bölümün faiz dışı gelirleri, Mayıs ayında geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 148 yükseldi. Net faiz gelirinin tıpkı devirdeki artışı ise yalnızca yüzde 3 oldu. Kamu mevduat bankalarının faiz dışı geliri yüzde 262,2 artarken net faiz geliri yüzde 16,6 azaldı.
Yeni iktisat idaresi öncülüğünde Merkez Bankası, bankacılık bölümüne yönelik uygulanan regülasyonlarda sadeleşme adımlarına başlasa da önlemler temel olarak yerini koruyor. BDDK’nın sadeleşme öncesini kapsayan bilgileri ise bölümün net faiz gelirinde yaşadığı kaybı, faiz dışı gelirlerle yerine koymaya çalıştığını gösteriyor.
Bankacılık dalı kaynakları, bankaların faizi yüksek enflasyon ve yüksek mevduat faizlerinin bulunduğu ortamda çok yükseltemedikleri için sigorta, hizmet bedeli ve komite üzere faiz dışı gelirlerle para kazanmaya çalıştıklarını lisana getirerek bu çeşit çıkarların ise anında gelir olarak yansıdığına da işaret etti.
Kamu mevduat bankaları, faiz dışı gelir artışında birinci
BDDK Mayıs datalarında de kesimin toplam faiz dışı gelirlerdeki yükseliş dikkat çekti.
Kredilerden alınan komite, hizmet geliri, sigorta ve başka gelirlerden oluşan faiz dışı gelirler, bankacılık dalında toplam olarak Mayıs’ta, geçen yıl Mayıs’a nazaran yüzde 148 arttı ve 103 milyar liradan 255 milyar liraya yükseldi.
Aynı devirde net faiz gelirleri ise yalnızca yüzde 3 arttı ve 217,3 milyar liradan 223,8 milyar liraya çıktı. Kamu mevduat bankalarının faiz dışı gelirleri geçen yıla nazaran yüzde 262,2 artarak 26,1 milyar liradan 94,6 milyar liraya ulaştı.
Kamu mevduat bankalarının net faiz geliri ise yüzde 16,6 azaldı ve geçen yıl Mayıs’taki 68,4 milyar lira düzeyinden 56,9 milyar liraya geriledi. Yerli özel mevduat bankalarının faiz dışı geliri, geçen yıla nazaran yüzde 95 artış gösterdi. 37,9 milyar liradan 73,9 milyar liraya yükseliş yaşandı. Net faiz gelirleri ise yerli özel mevduat bankaları için yüzde 3,65 arttı ve 72,4 milyar liradan 75 milyar liraya çıktı.
Net faiz gelirinde yabancı mevduat bankaları daha hızlı
Yabancı mevduat bankalarının faiz dışı gelirindeki yükseliş, yüzde 115,6 ve geçen yıl Mayıs’taki 30,1 milyar liradan bu yıl 53 milyar liraya ulaşıldı. Yabancı mevduat bankalarının net faiz geliri ise yüzde 6,74 arttı ve 48,7 milyar liradan 52 milyar liraya yükseldi.
Bankacılık bölümünün faiz dışı gelirlerdeki artış trendi, yalnızca Mayıs ayına mahsus değil. Bilhassa regülasyonların sıkılaştırıldığı bu yılın Ocak ayından itibaren faiz dışı gelirler geçen yıla nazaran her ay yüzde 100’ün üzerinde artışa imza attı.
Hatırlanacağı üzere geçen yılın sonunda evvel TL mevduat oranı maksadı yüzde 50’den yüzde 60’a yükseltilmiş, TL mevduat dönüşüm gayesi devreye alınmıştı. Akabinde Mart sonunda zarurî karşılıklarda düzenlemeye gidilmiş, TL mevduat dönüşüm amacı getirilmiş, Mayıs’ta ise gerçek kişi TL mevduat ek dönüşüm gayesi uygulanmaya başlanmıştı.
Bankaların faiz dışı gelirleri Ocak’ta geçen yıla nazaran yüzde 166,5, Şubat’ta yüzde 146,7, Mart’ta yüzde 184,9, Nisan’da yüzde 156,1, artış gösterdi.
Kamu mevduat bankalarının faiz dışı gelirleri birebir aylarda sırasıyla yüzde 259,2, yüzde 229,7, yüzde 352,5, yüzde 274,7 yükselirken yerli özel mevduat bankalarının ise yüzde 116,2, yüzde 96,6, yüzde 113,5, yüzde 97,5 artışa imza attıklarını, bilgiler ortaya koydu. Yabancı mevduat bankalarının da tekrar tıpkı sırayla faiz dışı gelir artışı yüzde 152,2, yüzde 135,7, yüzde 143,6, yüzde 128,9 oldu.
Kamu mevduat bankaları 5’inci ayda geçen yılı aştı
Şimdi yeni Merkez Bankası idaresi, TL mevduat gayelerinde indirime gitti, gerçek kişi dönüşüm ek maksadını uygulamadan kaldırdı. Fakat tekrar de temel olarak regülasyonlar mevcut durumda.
Bankacılık bölümünün bu yıl net faiz gelirlerinde bilançolara ziyan yazmasının da mümkün olduğunu söyleyen bankacılık bölümü kaynakları, sadeleşme sonrası Temmuz ayından itibaren faiz dışı gelirlerde biraz gevşeme görülebileceğini fakat yüksek seyrin devam edeceğini vurguladı.
Öyle ki BDDK bilgilerine nazaran faiz dışı gelirlerde Mayıs prestijiyle dal, geçen yılın tamamında elde ettiği gelirin yüzde 81,5’ine ulaştı. Kamu mevduat bankaları ise geçen yılın tamamında elde ettikleri faiz dışı geliri, yüzde 124,6’sı ile geçmeyi başardı. Yerli özel mevduat bankaları geçen yılın faiz dışı gelirinin yüzde 58,3’üne, yabancı mevduat bankaları ise yüzde 77’sine ulaşmış durumda.
Bankacılık hizmet gelirlerinde süratli artış
Bankacılık bölümünün faiz dışı gelirleri ortasında yer alan bankacılık hizmetleri gelirleri, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) datalarına nazaran bu yıl Mayıs ayında 92.9 milyar liraya yükseldi. Geçen yılın tıpkı aya nazaran yüzde 111,65’lik artış yaşandı.
Bankacılık hizmetleri gelirleri kalemi, bu yılın başından itibaren geçen yıla nazaran süratli bir yükseliş ivmesi gösteriyor. Ocak’ta geçen yıla nazaran yüzde 138,2 artışla giren bankacılık hizmetleri gelirleri, Şubat’ta geçen yıla nazaran yüzde 119,60, Mart’ta yüzde 114,93, Nisan’da ise yüzde 110,97 büyüdü.
Yine faiz dışı gelirler içinde yer alan kredilerden alınan fiyat ve kurullar da tıpkı yolu izledi. Bu yıl Mayıs’ta kredilerden alınan fiyat ve kurullar 23.37 milyon liraya çıktı. Geçen yıla nazaran artış yüzde 88,3 olarak hesaplandı.
Kredilerden alınan fiyat ve komiteler, ay bazında sırasıyla geçen yıla nazaran yüzde 101,3, yüzde 95,6, yüzde 90 ve da yüzde 89 büyümüştü. Bankacılık kesiminin bankacılık hizmetleri gelirleri geçen yılın tamamında 136 milyar 453 milyon lira idi. Bu yılın birinci 5 ayında geçen yılın gelirlerinin yüzde 68’i aşıldı.
Kredilerden alınan fiyat ve komite gelirleri de 2022’nin tamamında 38 milyar 141 milyon lira idi. Yeniden yılın birinci 5 ayında geçen yılın gelirinin yüzde 62’sine erişildi.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.