Başbakan Necib Mikati, Meclisin ek ödeme kararı çıkarmaması halinde Haziran ayı memur maaşlarını ödeyemeyeceklerini söyledi.
Siyasi sistemin devleti kilitleyen bir düzeneğe dönüştüğü ülkede sekiz aydır sonuç alınamayan cumhurbaşkanı seçiminde, Mecliste dün yapılan 12. oturumda da hiçbir aday kâfi oyu alamadı.
Lübnan’da yaklaşık dört yıldır devam eden ekonomik kriz derinleşiyor.
Lübnan Başbakanı Necib Mikati, Meclisin ek ödeme kararı çıkarmaması halinde Haziran ayı memur maaşlarını ödeyemeyeceklerini söyledi. Krizden evvel Lübnan’da bir memurun maaşı yaklaşık 1000 doları bulurken son devirde 100 doların altına gerilemiş durumda. Ülkede, 2019’da bir ABD doları 1500 Lübnan lirasından süreç görürken arka arda yaşanan gelişmelerle eş vakitli olarak lokal para ünitesindeki bedel kaybı da arttı.
Ekonomik krizin derinleşmesinde Ekim 2019’da başlayan şovlar, hükümetin istifası, Beyrut’taki liman patlaması ve COVID-19’un tesirli olduğu Lübnan’daki mali kayıp, Dünya Bankası raporuna nazaran 72 milyar doları aşıyor.
Döviz rezervlerinin erimesinin önüne geçilmesi için bankalardaki dolar mevduat hesaplarının dondurulduğu ülkede, nüfusun yüzde 80’i yoksulluk hududunda yaşıyor. Son olarak karaborsada doların 94 bin Lübnan lirasından süreç gördüğü ülkede, 14 Mart’ta 100 bin Lübnan lirası düzeyinde süreç gören dolar, 21 Mart’ta 140 bin liraya yükselerek rekor kırmıştı.
Siyasi boşluk devleti kilitledi
Çok sayıda mezhep ve etnisitenin tesirli olduğu siyasi sistemin, Lübnan’da devleti kilitleyen bir sisteme dönüştüğü belirtiliyor. Lübnan’da sekiz aydır sonuç alınamayan cumhurbaşkanı seçiminde, Mecliste dün yapılan 12. oturumda da hiçbir aday kâfi oyu alamadı.
Mecliste, 31 Ekim 2022’de vazife mühleti sona eren Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın yerine gelecek ismi belirlemek için düzenlenen toplantıya, 128 milletvekilinin tamamı katıldı. Cumhurbaşkanı adaylarından ve eski Maliye Bakanı Cihad Azur 59, Marada Hareketi başkanı Süleyman Franciyye 51, Ziyad Barud 7, Joseph Avn 1 oy alırken, 10 oy da geçersiz sayıldı.
Buna nazaran hiçbir aday, cumhurbaşkanı seçilmek için gerekli olan oyların 3’te 2’sini elde edemedi. Meclis Lideri Nebih Berri, 13. oturumun ne vakit yapılacağını açıklamadı.
Eski cumhurbaşkanı da 46. oturumda seçilebilmişti
Hizbullah ve müttefikleri Franciyye’yi; ülkedeki üç kıymetli Hristiyan partisi olan Lübnan Güçleri, Ketaib Partisi, Özgür Yurtseverler Hareketi ve Dürzi İlerlemeci Sosyalist Partisi ile kimi Sünni ve bağımsız muhalif milletvekilleri ise Azur’u destekliyor.
Lübnan Meclisi, yeni cumhurbaşkanını seçmek için birinci oturumunu 29 Eylül 2022’de yapmıştı. Eski Cumhurbaşkanı Avn da 31 Ekim 2016’da Mecliste düzenlenen 46’ncı oturumun sonunda seçilebilmişti.
Yükselen fiyatlarla halkın alım gücü çok düştü
Ülkere dört yıldır yaşanan iktisat kriz nedeniyle vatandaşların alım gücünde büyük bir düşüş yaşanırken toplumun neredeyse yüzde 80’i de yoksulluk hududunda yaşıyor.
Yüksek enflasyonun tesirli olduğu Lübnan’da besin fiyatları da son 3 yıl içerisinde önemli bir halde arttı. Gastronomi alanında önde gelen ülkelerden, Akdeniz mutfağına sahip Lübnan’ın neredeyse her köşesinde farklı bir restoran ya da farklı soslarla yapılan dürümcüler mevcut. Lakin ekonomik kriz, yaşanan enflasyon artan besin fiyatları ve maliyetler, en ucuz bir dürümü bile lüks bir öğüne dönüştürdü.
Krizden evvel bir dürümün fiyatı, ortalama 15 bin Lübnan lirasıyken şu anda 500 bin lira düzeyinde. Lübnan’da bilhassa 1975’te başlayıp 15 yıl süren iç savaş nedeniyle Avrupa, Amerika ve Avusturalya üzere uzak ülkelere göç eden yüz binlerce gurbetçisi var.
Siyasi analistlere nazaran mezheplerin bir ortaya gelmeyi başaramadığı Lübnan’da, çok kimliklilik bir avantaja dönüştürülemedi. Kayırmacılık, yolsuzluk, kamu kurumlarının siyasi ve mezheplere nazaran bölünmesi, şeffaflık sağlanamaması ve yakıt krizi de mevcut duruma gelinmesinde kıymetli tesiri oldu.
Akaryakıt badiresi nedeniyle santraller durdu, elektrik kesintileri yaşandı. Gelirlerin büyük ölçüde turizme dayanması ve iktisadın üretim yerine ithalata bağımlı olması, orta sınıfın yok alması ve savaştan kaçan Suriyelilerin varlığı da yaşanan krizin derinleşmesinde tesirli olan ögeler olarak dikkat çekiyor.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.