Yurt içi yerleşiklerin, yurt dışındaki portföy yatırımları 3,5 milyar dolar ile tarihin en yüksek düzeyine çıktı.
Merkez Bankasının geçen yıl sonunda bankalardan döviz transferlerine getirdiği ek yükümlülükler ve yurt içinde döviz geliri elde etme yollarının azalması yaşanan artışın en büyük nedeni olarak gösterildi.
Vatandaşların, yurt dışındaki portföy yatırımları yılın birinci çeyreği prestijiyle tarihin en yüksek düzeyine çıktı. Merkez Bankası datalarına nazaran yurt içi yerleşiklerin yurt dışı portföy yatırımları toplamı, 3 milyar 471 milyon dolara yükseldi. Bu, 2006 son çeyreğindeki 3,1 milyar doların akabinde görülen en yüksek düzey. Geçen yılın birinci çeyreğine nazaran toplam yurt dışı portföy yatırımları yüzde 52,3, son çeyreğe nazaran ise yüzde 26 arttı.
Hanehalklarının hali ise çok daha dikkat cazibeli.
Hanehalklarının yurt dışındaki pay senedi ve tahvil yatırımları, geçen yıl son çeyreğe nazaran yüzde 47 arttı ve 1 milyar 257 milyon dolara yükseldi.
Uzmanlar hem yurt dışı piyasalardaki yatırım eserlerine ilginin arttığını ve kolaylaştığını hem Merkez Bankasının yurt dışına döviz çıkışta getirdiği zorunlulukları aşma yolu aldığını hem de parasını TL’de tutmak istemeyen ve döviz geliri elde etmek isteyenlerin bu yolu tercih ettiğini vurguladı.
Merkez Bankası bilgilendirme yükümlülüğü getirdi
Merkez Bankasının her çeyrekte açıkladığı milletlerarası yatırım durumu dataları, yurt içi yerleşiklerin yurt dışındaki portföy yatırımlarını da takibi sağlıyor. Bilgiler ise yurt içi yerleşiklerin yurt dışına ilgisinin arttığını ortaya koyuyor.
Geçen yılın sonunda Merkez Bankası, bankalara gönderdiği yazıda bankaların EFT, havale ve SWIFT süreçlerinde yer alan ödeme kategorisi ayrıntısının, iştirakçiler tarafından doldurulmasının talep edildiği hatırlatıldı ve eksik yahut yanılgılı uygulamaların giderilmemesi durumunda, gerekli aksiyonların alınacağı bildirildi.
Yazıda, talimatların uygun raporlanmadığının tespit edildiği kaydedilerek eksik raporlayan, kusurlu raporlama yapan, gerekli dokümanlarla tevsik edemeyen bankalardan 2 Ocak 2023 tarihi prestijiyle tespite husus ödemenin yüzde 5’i kadar ek fiyat alınacağı duyuruldu.
Bu uygulama sonrası ise Şubat sonunda bankalara bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmedikleri gerekçesiyle 700 milyon liralık ek fiyat uygulaması yapıldı.
Tüm bunlar yurt içi yerleşiklerin yurt dışına döviz transferinde zorluklarla müsabakasına yol açarken bunu aşmanın bir yolu, yurt dışı pay senedi yatırımlarında bulundu. Bankacılık kesimi kaynakları, vatandaşların hem yurt içinde döviz geliri elde etme yolunun döviz mevduatlarında azalmanın teşvik edilmesiyle gerilediğini ve kur muhafazalı mevduat dışında da yol kalmadığını vurgulayarak hem döviz geliri elde etmek hem de yurt dışına para transferi yapabilmek için pay senedi ve tahvil yatırımlarının yükseldiğini lisana getirdi.
Merkez Bankası dataları de hanehalklarının toplam yurt dışı portföy yatırımları içindeki hissesinin da yüzde 30’a dayandığını ortaya koydu.
TL’de kalmak istemeyen de yurt dışını seçti
Merkez Bankasının yurt dışına döviz çıkarma konusunda getirdiği uygulama ve zorunluluklar, yurt içi yerleşikleri yabancı finansal varlıklara yatırıma yöneltti.
Merkez Bankası bilgilerine nazaran birinci çeyrek prestijiyle hanehalklarının yurt dışındaki pay senedi yatırımı, 1 milyar 20 milyon dolara yükseldi.
Bu geçen yılın son çeyreğine nazaran yüzde 71’lik bir artış yaşandığını ortaya gösterdi. Kaynaklar yurt dışı pay senedine eğilimin artmasının tek nedeninin, Merkez Bankasının getirdiği ek yükümlülükler olmadığını, yurt içi yerleşiklerin tasarruflarını TL’de ve yurt içinde tutmak istemediği için inançlı pay alımına da yöneldiğini kaydetti.
Bankacılık dalı kaynakları, maksadın para kazanmak da olmadığını GE, Apple, Google üzere şirketlerin paylarına yatırımların çok daha arttığını belirtirken Merkez Bankası dataları de bu durumu doğruladı.
Merkez Bankası datalarına nazaran yurt içi yerleşiklerin yurt dışı pay senedi yatırımlarında, Amerikan pay senetleri yüzde 82,12 ile en yüksek hisseye sahip.
Yurt içi yerleşikler hane halkları, aracı kurumlar, firmalar ve bankaların pay senedi yatırımlarının 1 milyar 247 milyon doları Amerikan paylarında bulunuyor. Avrupa pay senetlerine yatırım ise 251 milyon dolar düzeyinde ve toplam yurt dışı portföy yatırımlarında yüzde 16,56 orana sahip.
Borsada negatif seyir devam etti
Yurt içinde pay senedi piyasalarındaki dalgalı seyir ise dün de devam etti.
Güne yüzde 0,13 artışla başlayan BIST 100 endeksi olumlu görünümü koruyamadı.
Öğleden sonra ise satışlar tüm endekslere yayıldı. BIST 100 endeksi reaksiyon alımlarıyla güç toplamaya çalışsa da gün içinde kayıp yüzde 0,8’i aştı. Bankacılık endeksi gün içinde yüzde 0,84, ulaştırma endeksi yüzde 0,93, holdingler endeksi ise yüzde 1,23’lük kayıplarla dikkat çekti.
Piyasada olumsuz seyir yaşanırken bile yükseliş gösteren halka arz ile BIST 100 dışı pay senetlerinden oluşan XTUMY endeksi de dün negatif görünüm sergiledi.
Yurt dışı paylara yatırım sağlayan fonlar arttı
Yurt dışı pay senetlerine de ilgi arttı.
Özellikle Nasdaq endeksinde bu yıl yaşanan ayrışma ve yükselişin talebi arttırdığını belirten bankacılık kaynakları, bunun yanı sıra ABD tahvillerine de ağır ilgi bulunduğuna işaret etti.
Nasdaq endeksi bu yıl yüzde 25 yükseliş sağlarken Mayıs’taki getirisi de yüzde 3,22’yi buldu. Yurt içinde Borsa İstanbul’un bu yıl yaşadığı sert dalgalanma ve kayıpların pay senedi yatırımcılarını da yurt dışına yönlendirdiğini söyleyen kaynaklar, kurulan yatırım fonlarının da yatırımı epeyce kolaylaştırdığına işaret etti.
Döviz getirisinin artmasının da ilgiyi perçinlediğini söz eden bankacılık dalı kaynakları, portföy idare şirketleri yabancı pay senetlerine yatırım yapan bir çok fonu devreye aldığını da hatırlattı.
TEFAS bilgilerine nazaran 9 adet yabancı pay senedi fonu bulunuyor
Yılbaşından bu yana en düşük getiri yüzde 2,9 kayıp yaşayan alternatif güç fonu olurken en yüksek getiriyi yüzde 31,5 ile yeni teknolojiler yabancı pay senedi fonu sağladı.
Yabancı borçlanma araçlarına yatırım yapma imkanı sağlayan üç fon ise bu yıl yüzde 5,7-7,8 ortasında getiri sağladı. Yabancı paylara yatırım sağlayan fon sepeti şemsiye fonu ise 7 tane ve bunların da bu yıl en fazla getiri sağlayan yüzde 28,15 ile Amerika teknoloji yabancı BYF fon sepeti fonu oldu.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.